W tym odcinku „Rzeczy o książkach” historyk i krytyk literacki Wojciech Stanisławski omawia „Niegdysiejsze śniegi” Gregora von Rezzoriego, autobiograficzną prozę z Europy Środkowej – chłodną i precyzyjną, a zarazem pełną ciepłej pamięci o minionym świecie. Krótko mówiąc: książkę zachwycającą.
W naszej rozmowie koncentrujemy się na fenomenie tej książki, wydanej oryginalnie w 1989 r., a u nas dopiero debiutującej w przekładzie Małgorzaty Gralińskiej. „Niegdysiejsze śniegi” (Wydawnictwo Czarne) noszą podtytuł „Szkice portretowe do autobiografii, której nigdy nie napiszę, albo próba opowiedzenia również nigdy nienapisanego Bildungsroman”.
Gregor von Rezzori i inni pogrobowcy C.K. monarchii
Wojciech Stanisławski zwraca uwagę na autobiograficzny charakter prozy von Rezzoriego i jego mistrzowskie operowanie wspomnieniami, mimo upływu wielu lat od opisywanych wydarzeń. Dodajmy, że dwie inne książki von Rezzoriego znaliśmy już wcześniej dzięki polskim tłumaczeniom: „Gronostaja z Czernopola” oraz „Pamiątki antysemity”.
Razem z gościem podcastu analizujemy styl pisarski Rezzoriego, charakteryzujący się chłodem, precyzją i dbałością o szczegół. Wojciech Stanisławski podkreśla, że autor z imponującą dokładnością oddaje zarówno wygląd postaci i przedmiotów, jak i subtelności relacji międzyludzkich. Zwraca również uwagę na klasyczne wykształcenie autora, które przejawia się w jego języku i konstrukcji zdań.
Poszukiwanie „nowej klasyki” – fenomen eksplorowania nierozpoznanych arcydzieł
W drugiej części rozmowy poruszamy temat szerszego zjawiska poszukiwania „nowej klasyki” w literaturze. Zastanawiamy się, co kieruje wydawcami i czytelnikami w eksplorowaniu mało znanych autorów i ich dzieł, i czy jest to trwała tendencja, czy jedynie chwilowa moda. W tym kontekście umiejscawiamy von Rezzoriego na szerszej mapie pisarzy rekonstruujących codzienność w monarchii austro-węgierskiej, takich jak Miklós Bánffy, Joseph Roth czy Józef Wittlin. Ich twórczość, choć osadzona w przeszłości, wciąż rezonuje ze współczesnym czytelnikiem, oferując unikalne spojrzenie na historię i kulturę Europy Środkowej.
Pojawia się również wątek literatur mniej znanych, takich jak literatura skandynawska i węgierska, które – mimo swojej wartości – wciąż czekają na szersze uznanie w Polsce. Rozmówcy podkreślają bogactwo nieodkrytych jeszcze dzieł i autorów z tych regionów.
Podcast powstał we współpracy z internetową księgarnią Nexto, dystrybutorem e-booków, audiobooków i prasy.
